Ku cyumweru, guverinoma ya Repubulika ya Kongo (Congo-Brazzaville) yahakanye ibihuha byakwirakwijwe ku mbuga nkoranyambaga ku bijyanye no gushaka guhirika ubutegetsi kuri perezida Denis Sassou Nguesso, uri ku butegetsi kuva mu 1997.
Izo nkuru zavugaga ko igisirikare cyigaruriraga ahantu hateganijwe mu murwa mukuru wa Kongo, Brazzaville, giherereye ku nkombe y’iburyo y’umugezi wa Kongo ahateganye na Kinshasa, umurwa mukuru wa Repubulika Iharanira Demokarasi ya Kongo (DRC).
Minisitiri w’itumanaho n’itangazamakuru n’umuvugizi wa guverinoma, Thierry Moungalla ku rubuga rwe rwa X (yahoze ari Twitter) yagize ati: “Amakuru mpimbano yerekana ko ibintu bikomeye bibera i Brazzaville. Guverinoma yanze aya makuru y’ibinyoma. Turizera ko rubanda itekereza ku ituze ryiganje kandi tugatumira abantu kujya mu bikorwa byabo batuje”.
Kuva ku ya 30 Kanama, havugwa byinshi ku ihirikwa ry’ubutegetsi muri Congo, ubwo ingabo zafataga ubutegetsi mu gihugu cy’abaturanyi cya Gabon nyuma y’uko abayobozi b’amatora batangaje intsinzi ya Perezida Ali Bongo wirukanwe, wari wategetse kuva mu 2009.
Ku cyumweru, Nguesso w’imyaka 79, yatangaje ko ageze i New York kuri konti ye X kugira ngo yitabe inama ya 78 y’Inteko rusange y’umuryango w’abibumbye.
Perezida wa Kongo yongeyeho ati: “Kuba muri uyu mujyi kandi ni umwanya wo gushimangira umubano w’ibihugu byombi no guteza imbere inama y’ibibaya bitatu by’amashyamba yo mu turere dushyuha bizabera mu kwezi gutaha i Brazaville.”
Nguesso yatsinze manda ya kane yikurikiranya muri Werurwe 2021 n’amajwi 88.57%. Yatangiye ku butegetsi bwa mbere mu 1979 nyuma yo guhirika ubutegetsi mu 1977 maze ategeka ku butegetsi bw’ishyaka rimwe kugeza mu 1992, ubwo yatsindwaga mu matora ya mbere y’amashyaka menshi mu gihugu, gusa agaruka ku butegetsi mu 1997 nyuma y’intambara ngufi ariko yamennye amaraso. Ashyigikiwe n’ingabo za Angola.
Kuva icyo gihe, Nguesso, uzwi ku izina rya “Umwami w’abami” na bamwe muri bagenzi be bo muri Afurika, yakomeje kuba umukuru w’igihugu nyuma yo gutsinda amatora yo mu 2002, 2009, 2016, na 2021 mu gihe yashinjwaga uburiganya n’abatavuga rumwe n’ubutegetsi.
Muri 2015, perezida yateje imbere ivugurura ry’itegeko nshinga ryamwemerera kwiyamamariza manda nshya mu 2016, binyuze muri referendumu aho yahawe inkunga irenga 92%, ariko 5% by’abatoye ni bo bitabiriye.
Perezida wa Kongo ni perezida wa gatatu umaze igihe kinini muri Afurika, nyuma ya Theadoro Obiang yo muri Equatorial Guinean na Paul Biya wo muri Kameruni, bayoboye kuva mu 1979 na 1982.
@Rebero.co.rw